مشهد گردی

موزه های آستان قدس رضوی یکی از بزرگترین مجموعه موزه ها در ایران است که آثار تاریخی آن نمایانگر شش قرن دکوراسیون و معماری دوره اسلامی است و اشیاء تاریخی آن انواع هنرها و صنایع دستی را که در ده قرن گذشته ساخته شده است نشان می دهد.

آثار باستانی تاریخی ساخته شده یا مختص به حرم مطهر قرن ها در گنجینه نگه داشته شده اند و لیست اموال موجود در بخش نسخ خطی آستان قدس نشان دهندة فهرست برداری منظم کارگزارن در دوره‌های گذشته می‌باشد.

نقشه ی بنای موزه توسط آندره گدار ترسیم و توسط "مهندس کنتراتیف" و "بیوک قهرمانی" در سه طبقه ، یک طبقه زیرزمین و دو طبقه فوقانی به مساحت 1034 متر مربع ساخته و در سال 1324 شمسی افتتاح شد.

این موزه شامل دو تالار در یک طبقه با مساحتی در حدود 1300 متر مربع بود که دکوراسیون داخلی و تجهیزات آن توسط شرکت فرانسوی ژانسن انجام شد و اشیاء مختلفی از قبیل فرش ، ظروف ، اسلحه و برخی اشیاء و اجزای معماری حرم مطهر مانند وسایل روشنایی و محراب ها و درهای حرم در آنجا به نمایش گذاشته شد.

در مجموعه ای به نام باغ موزه نادری مشهد ، برای بزرگداشت یکی از پادشاهان تاریخ ساز ایران ، نادرشاه؛ در سال 1342 یک مجسمه بزرگ ساخته شده است که گفته می شود محل دفن واقعی این پادشاه است. این بنا که در این مجموعه واقع شده است و یکی از جاذبه های گردشگری مشهد است ، دارای دو تالار است، که هر دو موزه هایی هستند که نشان از آثار جنگی و غیر جنگی مربوط به حکومت افشاریان دارند.

مشهورترین چیزی که در ذهن هر کس که از این مجموعه بازدید کرده است ، باقی مانده است ، مجسمه نادر شاه است که روی یک ستون قرار گرفته است.

در نزدیکی روستای گلمکان ، دریاچه زیبایی به نام دریاچه چشمه سبز وجود دارد که برای رسیدن به دریاچه باید از یک مسیر ناهموار عبور کنید. گلمکان از آب و هوای کوهستانی برخوردار است و همین امر باعث شده تا گیاهانی مانند بادام ، بابونه ، زیره ، کاسنی و خارشتر بروید و در آن حیواناتی مانند گراز ، کبک ، آهو ، بز کوهی و عقاب یافت شود. آب این دریاچه برای اهداف کشاورزی استفاده می شود و مساحت 15 هکتار را دربر می گیرد.

دریاچه سبز گلمکان دارای ماهی های کوچک و بزرگی است و از نظر ماهیگیران بسیار محبوب است. در زمان های قدیم این دریاچه از اعتبار و ارزش بالایی برخوردار بود به طوری که زرتشتیان آب آن را مقدس می دانستند. یزدگرد اول ، که یکی از پادشاهان ساسانی بود ، برای درمان بیماری خود به این چشمه می آمد.

به گفته یک منبع ، آب چشمه در سال 967 سرریز شد و پس از وقوع سیل بزرگ ، طلای زیادی از آن بیرون ریخته شد ، که افراد محلی برای معاوضه با کالاهای هندی از آن استفاده می کردند. این چشمه به چشمه سوز نیز معروف است و در شاهنامه به عنوان چشمه سو نیز از آن یاد می شود.

محمدتقی بهار در سال 1265 در مشهد متولد شد. ما او را به عنوان ملک الشعرای بهار می شناسیم. وی یکی از شخصیت های مشهور مشهد در دوره معاصر است. بهار علاوه بر شاعر بودن ، یک روزنامه نگار و سیاستمدار برجسته نیز بوده و سابقه چندین دوره حضور در مجلس را دارد. آنها همچنین به دلیل پیوستن به نهضت مشروطه بارها زندانی و تبعید شدند.

وی سالها در دوره دکترا در دانشکده ادبیات تدریس می کرد. یکی از مهمترین آثار بهار دیوان اشعار اوست. استاد بهار در اردیبهشت ماه سال 1330 درگذشت و در مقبره ظهیرالدوله شمیران به خاک سپرده شد.

چنگالی:

یکی از غذاهای محلی مشهد چنگالی است. چنگالی درواقع یک وعده غذایی عصرانه است. غذایی سریع پخت است که به دو روش سیستانی و مشهدی تهیه می شود. دلیل نامگذاری این غذا به عنوان چنگالی ممکن است به این دلیل باشد که چنگال مال می شود.

برای تهیه چنگالی ، نان را خرد کرده و در روغن داغ بریزید ، سپس شکر ، آب میوه یا عسل را اضافه کنید و کمی بعد از روی حرارت بر می داریم. روغن حیوانی معمولاً در روش سیستانی مورد استفاده قرار می گیرد.

سوپ ماست:

سوپ ماست معمولاً در ایران بسیار پرطرفدار است و بسته به منطقه جغرافیایی و سلیقه افراد به روش های مختلفی تهیه می شود. در خراسان رضوی ، این سوپ روش پخت و پز خاص خود را دارد و برای تهیه آن از ماست ، سینه مرغ ، برنج ، سیر ، شوید خشک ، نعناع ، نمک ، فلفل ، زعفران ، کباب و برگ بو برای تهیه آن استفاده می شود.

سوپ ماست در واقع یک غذای محلی شهر سبزوار مشهد است. این غذای سنتی طرفداران زیادی دارد و بعضی اوقات به عنوان یک وعده غذایی و گاهی به عنوان پیش غذا سرو می شود.

شله مشهدی

یکی از غذاهای بسیار خوشمزه ی مشهدی ها که دارای ارزش غذایی بسیار بالایی هست، شله مشهدی است.

دراین غذای مشهدی پر است از حبوبات مختلف که همین باعث شده هم بسیار غنی باشد و هم سیر کننده!

از همین رو است که این غذا یکی از غذاهای سنتی مشهدی ها است و کاملا یک وعده ی کامل و مقوی است.

برای تهیه ی این غذا که معمولا مشهدی ها از آن برای نذری دادن استفاده می کنند از موادی مثال؛ لوبیا چیتی، لوبیا سفید، لوبیا رشتی، برنج نیم دونه، بلغور گندم، ماش، عدس، گشوت گوساله و ادویه هایی همچون نمک و فلفل استفاده می کنند.

فوت کوزه گری در پخت این غذای سنتی مشهد در این قسمت است که در آن از گوشت تازه و خیلی زیادی استفاده کنید تا طعم فوق العاده ای بگیرد.

برای پخت این غذا باید زمان زیادی بگذارید.

قوچانی ها و نیشابوری ها هم این غذا را با اندکی تغییر می پزند.

پلو مخلوط مشهدی

یکی از غذاهای سنتی مشهد که بسیار خوشمزه و لذیذ است و در عین آن طعم بسیار عالی دارد، پلوی مخلوط است.

در کل این غذا ترکیبی از استانبولی و لوبیا پلوی خودمان است.

در پخت این غذا از گوشت، برنج، پیاز، هویج، رب گوجه فرنگی و ادویه های مختلف استفاده می شود.

پیشنهاد می کنیم که برای تهیه ی ته دیگ این غذا از نان و یا سیب زمینی استفاده کنید تا انگشت هایتان را در کنارش نوش جان نمایید!

همانطور که می دانید استان خراسان بخش پهناوری از شرق کشور را تشکیل می دهد. به سبب همین گستردگی اقوام و فرهنگ های بسیار مختلفی هم در استان خراسان وجود دارند و از هریک از این اقاوام در شهر مشهد هم وجود دارند. مردمانی از فرهنگ های کرد، ترک، فارس و لر حتی عرب، به همین دلیل آوازها و رقص های بسیار خاصی را در مشهد مشاهده خواهید کرد. قرار گرفتن این قومیت ها در کنار یکدیگر، هسته اصلی آداب و رسوم مردم مشهد را تشکیل داده است که در نوع خود دیدنی و بی نظیر است.

یکی از معروف ترین آواز های سنتی در بین مردم مشهد، شعر و هم خوانی هایی است که در برخی از ایام سال در حرم امام رضا (ع) برگزار می شود. این مراسم های زیبا بینندگان بسیاری دارد و همگی در وصف ارادت و نیاز به درگاه امام رضا (ع) است، اما باید کمی خوش شانس باشید که زمان سفرتان با دیدن چنین مراسم هایی همزمان شود.

اما مراسم های فرهنگی مردم مشهد تنها به مراسمات دینی ختم نمی شود. یکی دیگر از معروفترین موسیقی های شهر مشهد، آواز های خاص و زیبای فرهنگ کرمانج در این شهر است. کرمانج نام منطقه ای در خراسان شمالی است و مردم غیور کرد در این منطقه سکونت دارند. فرهنگ زیبا و آواز های مردم کرمانج به قدری خاص و شنیدنی است که راه به مشهد هم باز کرده اند و در بین آداب و رسوم مردم مشهد جا بازکرده، و طرفداران بسیاری دارد.

در بین آلات موسیقی هم به غیر از اینکه سبک خاصی از موسیقی سنتی به نام سبک خراسانی داریم، نوعی ساز خاص نیز در مشهد و منطقه خراسان وجود دارد که به آن دو تار می گویند. دوتار چیزی مشابه با ساز سه تار است، با این تفاوت که دقیقا دو تار دارد. اما واقعا نواختن هنرمندانه و مهارت استادانه ای نیاز دارد. مردم بومی و محلی مشهد نیز به نواختن این ساز اصیل بومی مشهد فعالیت دارند و یکی از اصیل ترین نمونه های آداب و رسوم و فرهنگ ایران در دیار مشهد است.

همانطور که گفتیم طوایف بسیاری در استان خراسان وجود دارند و همین امر باعث شده است تا رقص های مختلف و شاد بسیاری هم در منطقه خراسان و شهر مشهد وجود داشته باشد. شهر مشهد به واسطه مهاجر پذیری امروزه شاهد حضور فرهنگ ها وقومیت های بسیار متنوعی است و همین موضوع باعث می شود که در سفر خود، با داشتن کمی شانس، از رقص های شاد مردم این استان دیدن کنید.

رقص های معروف نیشابوری، سبزواری، بختیاری و حتی تاجیکی که همگی در رشته تاریخی فرهنگ کهن مردم مشهد تنیده شده است و جاذبه های بی نظیری به این شهر مقدس بخشیده است.

هنگام سفر به مشهد مقدس از صنایع دستی این شهر قافل نشوید، سفر به مشهد هم زیارت است و هم سیاحت، مشهد قطب صنایع دستی کشور نیز هست. صنایع دستی مشهد از سوغاتی های مشهوریست که در هنگام سفر به مشهد، هنگام گشت و گذار در مراکز خرید بزرگ مشهد می توان دید.

در زمره صنایع دستی مشهد پوستین‌دوزی و نقش‌اندازی روی آن از اهمیت و جایگاه برخوردار است. بنابر شواهد فن پرورش و نمک زدن، تراش و خورش دادن و آماده کردن پوست برای جلیقه، پوستین و زیرانداز، دارای سابقه هزار ساله و یا بیشتر می‌باشد. پیش از این بسیاری از پوستین‌دوزها در محله نوغان گردهم می‌آمدند که اصلیت آنها کابلی و در مشهد متوطن گردیده بودند، شیوه کار آنان بدین ترتیب آغاز می‌شد، ابتدا پوست تازه گوسفندان پر پشم را به دباغخانه می‌برند، پشت پوستها را با نمک و آرد جو آش می‌دادند، کارد می‌کشیدند، رنگ می‌زدند و در آفتاب می‌گستراندند تا به صورت چرم نرم و زرد رنگی درآیند، آنگاه آن را اصلاح کرده و مانند خیاط‌ها برای تهیه انواع پوستین آن را برش می‌دادند و با سوزن به هم می‌دوختند، برای تزيین پوستین نیز از هنر سوزن‌دوزی و با رنگ‌آمیزی استفاده می‌کردند و امروزه پوستین‌دوزی از هنرهای مردم شاندیز محسوب می‌شود که در کنار کار کشاورزی و دامپروری به این حرفه نیز روی آورده‌اند و به تولید انواع سجاده، پادری، دایره‌های کفشی، دستکش و غیره اشتغال دارند.

هرچند نمیتوان تاریخ دقیقی را در خصوص آغاز قالیبافی در استان خراسان رضوی، تخمین زد با این حال می توان ادعا کرد قالی بافی در مشهد حدود پنج سده قدمت دارد. از مهم ترین مراکز قالی بافی استان خراسان رضوی مشهد ، کاشمر ، نیشابور، سبزوار را می‌توان نام برد. زیبا ترین و باکیفیت ترین فرش های دستبافت را می توانید در مشهد ببینید و آن را بعنوان یک یادگاری ارزشمند و زیبا خریداری کنید. استفاده از پشم های مرغوب ، رنگهای گیاهی و... از قابلیت های برجسته فرش مشهد است.

خانه ملک که به عنوان سرآمد خانه های تاریخی شهر مشهد شناخته می شود، در گذشته خانه حاج حسین ملک، ثروتمند نیکوکار مشهدی بوده است. حاج حسین ملک را می توان یکی از ثروتمندان ایران، طی صد سال گذشته به شمار آورد که دارایی او بی نهایت بود.

وی که در خانواده ای ثروتمند به دنیا آمد، سال ها اجاره دار املاک و مستغلات آستان قدس رضوی بود و چون از فکر اقتصادی خوبی برخوردار بود، توانست از این راه ثروت کلانی را به دست آورد.

مرحوم حاج حسین ملک در سال ۱۲۵۱ شمسی در تهران چشم به جهان گشود و پس از مدتی تحصیلات خود را در محضر مرحوم میرزا ابوالحسن جلوه ادامه داد. او در سال ۱۲۸۴ شمسی در مشهد، اداره املاک پدر را در دست گرفت و در سال ۱۳۱۶ شمسی نیز شروع به وقف اموال خود کرد. از جمله وقف های او می توان به کتابخانه ملی ملک، یک کتابخانه که تولیت آن را به آستان قدس رضوی سپرد، دو بیمارستان شامل بیمارستان رضوی در چناران و بیمارستان سجادیه در تربت جام که به شهرداری تحویل داده شد نیز از وقفیات وی به شمار می رود. حاج حسین ملک در سال ۱۳۳۸ هجری شمسی به هر فرد فرهنگی در مشهد، ۵۱۰ متر زمین وقف کرد که در مجموع ۲۰۰ هکتار زمین در این زمینه وقف شد و در سال ۱۳۴۸ نیز، باغ وکیل آباد، وقف مردم مشهد شد که تولیت آن را به شهرداری مشهد سپرد.

این بنا در گذشته بسیار وسیع تر از امروز بوده است و آنچه در حال حاضر به عنوان خانه ملک شهرت یافته، بخش بیرونی خانه می باشد. این قسمت شامل دو طبقه بوده که پذیرایی وسیع خانه با سقفی چوبی و منبت کاری شده و شومینه زیبای گچبری شده در آن مشاهده می شود. در این ملک، تنها نمونه حمام تاریخی خصوصی مشهد، در محوطه حیاط و باغ خانه ملک، در زیر تلی از خاک مدفون شده بود که با حفر گمانه های باستان شناسی، کشف گردید. این حمام حدود ۱۲۷ متر مساحت دارد و در زیرزمین با معماری خاص اسلامی تزیین شده و دارای قسمت های میان در، گرمخانه، سرویس بهداشتی، نمازخانه، آتش دان و محل انبار چوب و مواد سوختنی می باشد.

اگر شما هم جزو گردشگرانی که هستید که برای تعطیلات عید نوروز به مشهد سفر می کنند تا در جوار حرم مطهر امام رضا (ع) باشند، احتمالا به دنبال تفریحات مشهد می گردید. شهر مشهد در ایام نوروز بسیار شلوغ می شود. بنابراین بیایید که یک روز را از این شهر بیرون زده و به یکی از ییلاقات در ۱۸ کیلومتری این شهر، یعنی طرقبه مشهد بروید.

شهر طُرقَبه یکی از شهرهای شهرستان طرقبه شاندیز به شمار می‌آید، از جمله آبادی‌های بزرگ طوس قدیم بوده که در میان دره‌های سرسبز رشته‌کوه بینالود واقع گردیده است. طرقبه دارای مراکز متعدد گردشگری است و از مراکز مهم گردشگری استان خراسان به شمار می‌رود. این منطقه کوهستانی زیبا دارای باغ‌ها و پارک‌های زیادی است و به داشتن تپه‌های زیبا و شب‌های خنک در تابستان مشهور می‌باشد و نیز محصولات باغی فراوان از جمله سیب و گیلاس مرغوب دارد.